के मलाई हर्निया भएको हो ?
हर्निया भएको कसरी थाहा पाउने र डाक्टर देखाउन कहिले जाने ?
नेपालका धेरै मानिसहरूले बुझ्न नपाए पनि हर्निया धेरै सामान्य समस्या हो। यो पुरुष, महिला, र बालबालिकालाई समेत असर गर्न सक्छ। तपाईं काठमाडौं, ललितपुर वा नेपालको जुनसुकै भागमा हुनुहुन्छ भने पनि, हर्नियाको प्रारम्भिक लक्षण चिन्न सक्नाले जटिलता टार्न र समयमै उपचार सम्भव हुन्छ।
यस ब्लगमा हामी तपाईंलाई बुझाउँछौं:
- हर्निया भनेको के हो
- सामान्य लक्षणहरू र संकेतहरू
- हर्नियाका प्रकारहरू
- कहिले डाक्टरको सहायता लिनु पर्छ
- उपलब्ध उपचार विकल्पहरू
हर्निया भनेको के हो?
हर्निया भनेको शरीरको कुनै अंग वा बोसोले भरिएको भाग आफ्नो सामान्य स्थानबाट चिप्लिएर अर्को कमजोर भाग हुँदै बाहिर निस्कनुलाई जनाइन्छ। प्रायः पेटको भित्तामा कमजोर ठाउँबाट आन्द्रा वा बोसो बाहिर निस्कँदा हर्निया देखिन्छ। यो खासगरी पेटको नाभी वरिपरि, करङ क्षेत्र (inguinal), जाँघको माथिल्लो भाग (femoral), वा कुनै शल्यक्रिया गरिएको स्थानमा देखिन सक्छ।
हर्नियाका सामान्य लक्षणहरू
यदि तपाईंमा तल उल्लेखित कुनै लक्षण छन् भने तपाईंलाई हर्निया हुन सक्छ:
- देखिने गाठो: पेट वा सुर्केनी क्षेत्रमा देखिने गाठो, जुन तपाईं उभिँदा, खोकी लगाउँदा वा भारी बस्तु उठाउँदा अझ स्पष्ट देखिन्छ।
- असहजता वा दुखाइ: विशेष गरी जब तपाईं झुक्नुहुन्छ, खोकी लगाउनुहुन्छ वा व्यायाम गर्नुहुन्छ।
- गह्रौंपनको अनुभूति: पेटमा भारीपन महसुस हुनु।
- जलन वा गाठोको स्थानमा दुखाइ: यो दुखाइ तीव्र वा हल्का हुन सक्छ।
- साँझतिर गाठो बढ्न जानु: धेरैजसो बिरामीले लामो समयको कामपछी वा यात्रा पछी गाठो झन देखिने बताउँछन्।
यदि हर्निया दुख्न थाल्छ, रातो देखिन्छ वा भित्र नजान्छ भने, त्यो strangulated हुन सक्छ — जुन आपतकालीन शल्यक्रिया आवश्यक पर्ने अवस्था हो।
चित्र १: strangulated हर्निया जसले पेटमा तीव्र दुखाइ ल्याउँछ
नेपालमा सबैभन्दा सामान्य देखिने हर्नियाका प्रकारहरू
- इनगुइनल हर्निया: सुर्केनीमा देखिन्छ; पुरुषमा बढी सामान्य।
- अम्बिलिकल हर्निया: नाभिको वरिपरि देखिन्छ; प्रायः बालबालिका र मोटोपन भएका वयस्कमा।
- इन्सिजनल हर्निया: अघिल्लो शल्यक्रियाको टाँका भएको ठाउँमा देखिने।
- हायाटल हर्निया: पेटको माथिल्लो भाग छातीको भागमा छिर्छ; जसले अम्लता वा रिफ्लक्स गराउन सक्छ।
त्यसैगरी अन्य प्रकारका हर्नियाहरू:
- एपिग्यास्ट्रिक हर्निया
- फेमोरल हर्निया
- अब्टुरेटर हर्निया
- स्पिगेलियन हर्निया
- डायाफ्रामाटिक हर्निया
कहिले डाक्टर देखाउनु पर्छ?
तपाईंलाई निम्न लक्षणहरू देखिएमा तुरुन्त हर्निया विशेषज्ञसँग परामर्श गर्नु पर्छ:
- पेट वा सुर्केनी (groin) क्षेत्रमा गाठो देखिएको छ भने
- गतिविधिमा दुखाइ वा असहजता बढ्दै गएको छ भने
- बान्ता, वाकवाकी, ग्यास वा दिसा रोकिएको छ भने (strangulation को संकेत)
- गाठो भित्र जान मान्दैन भने (non-reducible हर्निया)
हर्नियाको लक्षणलाई बेवास्ता गर्दा गम्भीर जटिलता आउन सक्छ, विशेष गरी ग्रामीण क्षेत्रहरूमा जहाँ आकस्मिक सेवा पाउन ढिलो हुन सक्छ।
उपलब्ध उपचार विकल्पहरू
हर्नियाको प्रकार र अवस्थाको आधारमा तपाईंको डाक्टरले निम्नमध्ये कुनै एक शल्यक्रिया सिफारिस गर्न सक्नुहुन्छ:
- ओपन प्राइमरी रिपेयर
- ओपन मेश रिपेयर
- ल्यापारोस्कोपिक मेश रिपेयर
चित्र २: हर्निया शल्यक्रिया — सुरक्षित र प्रभावकारी उपचार
काठमाडौं र ललितपुरमा अहिले धेरैजसो आधुनिक ल्यापारोस्कोपिक हर्निया शल्यक्रिया उपलब्ध छन् जुन वरिष्ठ सर्जन डा. सुरेन्द्र शाह द्वारा सफलता साथ सम्पन्न हुँदै आएका छन्। यसले छोटो अस्पताल बसाई र छिटो काममा फर्किने सुविधा दिन्छ।
निष्कर्ष:
यदि तपाईं काठमाडौं, ललितपुर, भक्तपुर वा नेपालका कुनै पनि ठाउँमा हुनुहुन्छ र आफूलाई हर्निया भएको शंका लाग्दैछ भने, लक्षणलाई बेवास्ता नगर्नुहोस्। योग्य हर्निया विशेषज्ञसँग प्रारम्भिक परामर्श लिनु नै सुरक्षित र सस्तो विकल्प हो।
याद राख्नुहोस्: यो लेख सामान्य जानकारीको लागि मात्र हो। आफ्नो व्यक्तिगत स्वास्थ्य अवस्था अनुसार आफ्नो डाक्टरको सल्लाह पालना गर्नुहोस्।
डा. सुरेन्द्र शाहसँग परामर्श गर्नुहोस्
के तपाईं हर्नियाबाट पीडित हुनुहुन्छ?
हर्नियाको विशेषज्ञ राय र उपचारको लागि डा. सुरेन्द्र शाहसँग परामर्श गर्नुहोस्
Thanks for reading this section!