हर्निया सर्जरी नेपालमा पाचन तन्त्रको पर्खालमा कमजोरीलाई सुधार गर्नका लागि सामान्य र प्रभावकारी प्रक्रिया हो। जबकि सर्जरीले स्थायी राहत प्रदान गर्दछ, पुनर्प्राप्ति पनि सफल परिणामको लागि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। यदि तपाईं वा तपाईंको कुनै नजिकको व्यक्ति हर्निया सर्जरी गराइसकेको छ — या गराउने सोच्दै हुनुहुन्छ — पुनर्प्राप्तिको चरणमा के अपेक्षा गर्नुपर्छ भन्ने कुरा बुझ्नाले चिन्ता कम गर्न र राम्रो उपचार प्रक्रियामा मद्दत पुर्‍याउँछ।

यो ब्लग हर्निया पुनर्प्राप्ति बारेको एक ईमानदार, चरण-द्वारा-चरण मार्गदर्शन हो — जसलाई नेपाली बिरामीहरूका लागि सरल भाषामा तयार गरिएको छ।

नेपालमा सामान्य हर्निया सर्जरीका प्रकारहरू

तपाईंको सर्जरी बुझ्नुले पुनर्प्राप्तिको तयारी गर्न मद्दत पुर्याउँछ। नेपालमा सामान्य रूपमा गरिने हर्निया सर्जरीहरूमा समावेश छन्:

• ओपन हर्निया शल्यक्रिया (मेश शल्यक्रिया)
• लापारोस्कोपिक हर्निया शल्यक्रिया (न्यूनतम आक्रमणात्मक)

पुनर्प्राप्ति (recovery) समय सर्जरीको प्रकार, हर्नियाको आकार, तपाईंको उमेर र समग्र स्वास्थ्यमा निर्भर गर्दछ।

सर्जरी पछि अस्पतालमा बसाइ

• ओपन सर्जरी: सामान्यतया 1–2 दिन अस्पताल बस्नुपर्ने
• लापारोस्कोपिक सर्जरी: प्रायः दिनभरको बसाइ वा 24 घण्टा (1 दिन)

नेपालका अधिकांश अस्पतालहरूले तपाईंलाई डिस्चार्ज गर्दछन् जब तपाईंको पीडा नियन्त्रणमा हुन्छ र तपाईं हिँड्न र खान सक्नुहुन्छ।

पुनर्प्राप्ति समयरेखा: हप्तामा के हुने अपेक्षा गर्नुहुन्छ?

सर्जरीपछि पहिलो 1–3 दिन

• सर्जिकल क्षेत्र वा मेशमा हल्का देखि मध्यम पीडा
• ग्रोइन/अण्डकोषमा हल्का सुजन वा निलो (पुरुषहरूमा विशेष गरी)
• गतिविधि पछि हल्का थकान र चक्कर
• तपाईंलाई सोही दिन वा अर्को दिन हिँड्नको लागि उत्साहित गरिनेछ

नोट: दर्द निवारक औषधिहरू, एन्टिबायोटिक्स र परिवारको सहयोगले यस प्रारम्भिक दिनमा मद्दत गर्नेछ।

पहिलो 1–2 हप्ता: घरमा पुनर्प्राप्ति

• तपाईं घरको वरिपरी हिँड्न, शौचालय प्रयोग गर्न र सामान्य खाना खान सक्नुहुन्छ
• 3–5 किलोग्राम भन्दा बढी केही उठाउन नहोस्
• निर्धारित औषधिहरू समयमै लिनुहोस्
• सर्जिकल क्षेत्र सफा र सुक्खा राख्नुहोस्
• टाकाहरु (suture or stitck) आत्मसात गर्न सकिने वा 7–10 दिनमा हटाइनेछन्

सल्लाह: यदि तपाईलाई ज्वरो, घाउबाट पस वा पीडा बढिरहेको छ भने, डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।

3–4 हप्ता: हल्का गतिविधिहरूमा फर्कनुहोस्

• 3 हप्ता पछि अधिकांश बिरामीहरूले धेरै राम्रो महसुस गर्न थाल्छन्
• तपाईं डेस्क काम वा स्कुल जान सक्नुहुन्छ
• हल्का घरको काम र छोटो हिँडाइ गर्न सक्नुहुन्छ
• नभन्नुहोस्: धेरै तल नझर्नुहोस्, असमान सडकमा बाइक चलाउनु, भारी वस्तु उठाउनु

सल्लाह: केवल डाक्टरसँग परामर्श गरेर हल्का स्ट्रेचिङ वा श्वास प्रश्वास अभ्यासहरू सुरु गर्नुहोस्।

5–6 हप्ता: सामान्य जीवनमा फर्कनुहोस्

• अधिकांश सामान्य कार्यहरू फर्कनुहोस्
• यदि पीडामुक्त हुनुहुन्छ भने, गाडी चलाउन सुरु गर्नुहोस्
• तपाईं गर्न सक्नुहुन्छ: गैर-तनावपूर्ण काम, हल्का योग वा अफिस काम
• जिम वा भारी वजन प्रशिक्षणको लागि कम्तीमा 3 महिना पर्खनुहोस्

हर्निया सर्जरीपछि के के नगर्नुहोस्

• भारको सामान उठाउनु (विशेष गरी ग्यास सिलिन्डर, बच्चाहरू)
• दिशागर्दा धेरै बल दिनु​ – कब्जियतको उपचार​ गर्नुहोस्
• दिर्घकालिक खोकी वा हाचो गर्नु – समयमै उपचार गर्नुहोस्
• धुम्रपान गर्नु – यो घाउ उपचारमा ढिलाइ गर्छ
• औषधिहरू वा फलो-अप भ्रमण नगर्नु

द्रुत पुनर्प्राप्तिका लागि आहार सल्लाह

• हल्का र प्रोटिन-समृद्ध खाना (दाल, अण्डा, चिकन, पनीर, सोयाबिन)
• हाइड्रेटेड राख्नुहोस्: 2–3 लिटर पानी खानुहोस​
• अत्यधिक मसालेदार, तेलीय, वा पच्न गाह्रो खाना 1 हप्ता नखानुहोस​
• कब्जियतबाट जोगिन रेशेदार खाना (पपाया, पालुंगो, फलफूल) समावेश गर्नुहोस्

कसरी व्यायाम वा शारीरिक कामको पुनः सुरु गर्न सकिन्छ?

• हिँडाइ: 24–48 घण्टापछि
• यौन गतिविधि: 2–4 हप्तापछि आरामदायक महसुस भएपछि
• हल्का व्यायाम: 5–6 हप्तापछि
• कडा परिश्रम या जिम: 9–10 हप्तापछि (डाक्टरको स्वीकृतिको पछि)

तपाईंको सर्जनलाई तुरुन्त सम्पर्क गर्नुपर्ने अवस्था

• उच्च ज्वरो
• घाउबाट पस वा घाउ रातो हुनु
• गम्भीर पेटको पीडा या वान्ता
• लगातार सूजन (swelling) रहने
• पीडा बढ्दै जानु

नेपालमा हर्निया सर्जनको सल्लाह

काठमाडौँ र ललितपुरमा अभ्यास गर्ने हर्निया विशेषज्ञको रूपमा, म बिरामीहरूलाई पुनर्प्राप्ति हतार नगर्न सल्लाह दिन्छु। समय लिनुस​, आफ्नो शरीरलाई बुझ्नुहोस्, र डाक्टरको मार्गदर्शनअनुसार चल्नुहोस्। सही पुनर्प्राप्ति पुनः हर्नियाको पुनरावृत्ति रोक्दछ र दीर्घकालिक सफलता सुनिश्चित गर्दछ।